عدم دانش طراحی خودرو تهدید برای آینده خودرو سازی در ایران

 با وجود  اینکه صنعت خودرو در ایران  از قدمتی  بیش از 50 سال برخوردار است و در مقایسه با برخی از کشور ها و شرکتهایی که هم اکنون در رده های برتر خوردو سازی جهان قرار گرفته اند ،  از منظر پیشرفتهای  تکنولوژی ، طراحی و  فرایند جهانی شدن  دچار رخوت  و عقب ماندگی محسوسی شده است.  ولی به راستی  علت  این رخوت در صنعت خودروی داخلی چیست . چرا بعد از گذشت بیش از نیم قرن ، همچنان  در طراحی و ارائه پلت فرم ملی که قادر به حضور در بازار جهانی  و رقابت با شرکتهایی همچون هیوندای  و کیا که از پیشینه کمتری  برخوردار بوده و اکنون در بالاترین سطوح رده بندی صنایع خودروسازی جهان قرار دارند  ، حرفی برای گفتن نداریم. و چرا هنوز در اصول اولیه مربوط به کیفیت و امکانات خودرو دچار مشکل هستیم.

 این سوالات و بسیاری از سوالات دیگر  که در ذهن اقشار جامعه و بخصوص فعالان حوزه صنعت تا کنون بی پاسخ مانده اند  و یا به معنای واقعی ریشه یابی نشده اند .  ولیکن با نگاهی  موشکافانه  و  جامع  به عواملی  دست خواهیم یافت که  پیشرفت  صنایع  خودرو سازی  وحضور در رده های برتر جهانی  مستلزم نهادینه سازی  و تغییرات بنیادین  برخی ازاین عوامل   است که در این مجال به مهمترین آن  به اختصار اشاره خواهد شد.

 جایگاه طراحی خودرو در خودرو سازان  کلاس جهانی

 کشور هایی که در صنعت خودرو  در رده های برتر رتبه بندی تولید و فروش خودرو قراردارند   به دو دسته اصلی تقسیم می شوند  گروه اول شامل کشور هایی هستند  که دارای دانش فنی  و تکنولوژی ساخت خودرو بوده و  زیر ساختهای  علمی و  فن آوری را در تمام سطوح دارا می باشند . شرکتهایی همچون  جنرال موتورز  و فورد آمریکا ،  مرسدس بنز، آئودی ، بی ام دبلیو  ، فولکس واگن و پورشه  آلمان ، تویوتا  و نیسان ژاپن  ، رنو ، و سیتروئن فرانسه ، فیات ، لامبورگینی  و فراری ایتالیا  و ...  از جمله شرکتهایی هستند که در این گروه قرار می گیرند.

 گروه دوم  کشور هایی هستند که به اتکا و و با بهره گیری از تکنولوژی گروه اول   و توسعه تدریجی دانش فنی مرتبط  ، در مسیر تولید و نو آوری در صنعت خودرو گام برداشته اند . شرکتهایی همچون کیا  و هیوندای کره جنوبی ، اکثر شرکتهای خودرو سازی چین  ،  و شرکتهای خودرو سازی ترکیه  نیز در  زمره این شرکتها قرار می گیرند.

 محور اصلی  و نقطه اتکا در این شرکتها  تخصص و مهارتهای منحصر بفرد در  دانش فنی  خودرو می باشد که اصلی ترین آن  تخصص طراحی خودرو  از تمامی جنبه هاست.  لذا شرکتها یا خود دارای دانش فنی بوده و در راستای ارتقا و نهادینه سازی و بروز آوری آن  پایه ریزی نموده و زمینه  رشد آن را  فراهم می آورند و یا با بهره مندی از دانش فنی دیگران در راستای تولید و ارتقاء کمی و کیفی توان خود   و تبدیل تدریجی آن  به دانش فنی داخلی  از مسیر نهادینه سازی و ایجاد رشته های تخصصی و فنی در علوم  مذکور  و  بهره مندی از آن در حوزه های صنعتی  اقدام می نمایند.

 طراحی خودرو  از جمله اصول و تخصص هایی است که  می توان آن را در انحصار کشور های صنعتی و توسعه یافته دانست و این مهم به دلیل پایه ریزی اصولی این کشور ها است   به طوری که هم اکنون در بسیاری از دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی کشور های پیش رفته صنعتی  رشته طراحی خودرو  به عنوان رشته تخصصی در حال تدریس  می باشد  و بهره گیری و ارتباط صنایع برتر خودرو سازی با این مراکز  و یا تاسیس نهاد ها و موسسات دانشگاهی توسط شرکتهای بزرگ خودروسازی  در اولویت  سیاستهای شرکتهای مذکور قرار دارد.

 اما همچنان بعد از نیم قرن حضور صنعت خودرو سازی در ایران  ، طراحی خودرو به  معنای واقعی  در رشته های دانشگاهی جایگاه مشخصی نداشته و مجال توسعه نیافته است و در اندک مواردی در زیر شاخه های سایر رشته ها ی صنعتی و هنری  رد ایی از آن دیده می شود .

 طراحی خودرو در صنایع خودرو سازی ایران

 رشته هایی از قبیل مهندسی خودرو   و طراحی صنعتی ،  گرایش هایی هستند که سرفصلهایی در خصوص طراحی خودرو را شامل می شوند . ولیکن آیا ضرورت  تاسیس رشته های تخصصی در حوزه خودرو با  پیشرفت تکنولوژی و رشد روز افزون  نو آوری و دانش فنی آنگونه که در کشور های صنعتی درک شده است و آنان را بر آن داشته است تا  به صورت تخصصی در سطوح دانشگاهی به آن بپردازند ، در ایران احساس نمی شود؟

 نهادینه سازی  و پایه ریزی دانش فنی در  طراحی خودرو را می توان به عنوان مهمترین عامل کلیدی پیشرفت و استقلال صنعت خودرو سازی دانست و تا زمانی که صنایع خودرو سازی داخلی  این خلا را احساس نکنند و پاسخ مناسب از مراکز دانشگاهی و  آموزش عالی برای این خلا دریافت نکنند. نمی توان به آینده  این صنعت امیدوار بود  و با رشد روز افزون صنایع خودروسازی  جهانی و رقابتی تر شدن بازار ، جایگاهی را برای آنها تصور نمود  . هر چند با باز شدن  شرایط اقتصادی و سیاسی  و فراهم شدن زمینه حضور  قوی تر و محصولات متنوع وارداتی  بازار آینده داخلی برای خودرو سازان نیز در هاله ای از ابهام قرار خواهد گرفت .